Mayoz Bölünme

Eşeyli Üreme ve Mayoz

Eşeyli üreme, iki ayrı üreme hücresinin bir araya gelmesiyle gerçekleşir. Eşeyli üremenin gerçekleşmesi için, vücut hücrelerinin yarısı kadar kromozoma sahip sperm ve yumurta hücrelerinin üretilmesi gereklidir. Sperm ve yumurta hücrelerinin oluştuğu bu sürece mayoz bölünme süreci denir. Eşeyli üreme ile erkek ve dişi üreme hücrelerinin birleşmesi sonucu zigot oluşur. Zigotun meydana geldiği bu olaya ise döllenme denir. Eşeyli üremede, dişi ve erkek bireylerin genetik özellikleri yavru bireylere aktarılır.

Mayozun Canlılar için Önemi

Mayozla üreme hücrelerinde kromozom sayısı yarıya iner. Bu sayede, üreme hücrelerinin döllenmesi sonucu oluşan yeni bireyin kromozom sayısı, anne ve babanın kromozom sayılarıyla aynı olur. Böylece mayozla nesiller boyunca kromozom sayısının sabit kalması sağlanmış olur. Bununla birlikte mayoz, canlılarda kalıtsal çeşitlilik sağlayarak, her bireyin farklı kalıtsal özellikler taşımasını da sağlar.

Mayozun Evreleri

Mayoz, birbirini takip eden iki adımda gerçekleşir. Bu sürecin sonunda dört yeni hücre oluşur. Oluşan hücreler, hem birbirlerinden hem de ana hücreden farklı kalıtsal yapıdadır.

Bir Hayvan Hücresinde Mayozun Şematik Gösterimi

Gösterim	Açıklama
Mayoz I Aşamaları
	Mayoz başlamadan önce, hücrede bir hazırlık evresi gerçekleşir. Bu evrede DNA kendini eşler ve kalıtım materyali iki katına çıkar.
	Ardından, homolog kromozomlar yan yana gelir ve bu kromozomlar arasında parça değişimi olur. Bu olay, gen kombinasyonlarının artmasını sağlayarak çeşitliliği sağlayan etmenlerden biridir.
	Daha sonra, kromozomlar hücrenin ortasında dizilir. Bu aşamada, homolog kromozomların hücre merkezine rastgele dizilmesi ve rastgele kutuplara ayrılması da kalıtsal çeşitlilik sağlar.
	Homolog kromozom çiftleri birbirlerinden ayrılarak farklı uçlara doğru çekilir. Bu sayede, yeni oluşacak hücrelerdeki kromozom sayısı yarıya inmiş olur.
	Sitoplazma ortadan boğumlanarak bölünmeye başlar, çekirdek zarı oluşur. Kromozom sayısı ana hücrenin yarısı kadar olan iki yavru hücre meydana gelir ve mayozun ilk adımı tamamlanmış olur.
Mayoz II Aşamaları
	Mayozun ikinci adımında, birinci adımda oluşan n kromozomlu genetik materyal, çekirdek zarının erimesiyle dışarı çıkar.
	Kromozomlar hücrenin merkezinde toplanır.
	Daha sonra, kromozom parçaları hücrenin kutuplarına doğru çekilir.
	Ardından, çekirdek zarı yeniden oluşur ve sitoplazma bölünmeleriyle beraber “n” kromozomlu dört yeni hücre oluşur.

İnsanda mayozun ilk adımının sonunda 23 kromozomlu iki hücre oluşurken, mayozun ikinci adımının sonunda 23 kromozomlu 4 hücre oluşur.

Mitoz ve mayoz birbirinden farklı hücresel süreçlerdir. Bu farklar aşağıdaki gibidir.

KONUYLA İLGİLİ KAZANIM SORULARINA BURADAN ULAŞABİLİRSİNİZ

_{Kaynak: EBA}